Nhà kinh tế nổi danh Paul Samuelson từng châm biếm rằng thị trường chứng khoán đã đoán trúng 9 trong 5 cuộc suy thoái gần nhất. Có vẻ câu nói của ông cũng mô tả chính xác những gì đang xảy ra.
Năm ngoái, thị trường chứng khoán trên thế giới chìm trong sự bi quan, giá tài sản lao dốc, người tiêu dùng kêu than và suy thoái có vẻ như là điều không thể tránh khỏi. Nhưng cho đến nay, Đức là nền kinh tế duy nhất thực sự phải trải qua một cuộc suy thoái nhẹ.
Hiện kịch bản nền kinh tế hạ cánh mềm mới có vẻ khả dĩ hơn nhiều so với suy thoái. Kết quả thị trường đã hoan hỉ trong suốt nhiều tháng qua.
Dưới đây là những điều Economist cho rằng các nhà đầu tư học được từ thị trường chứng khoán Mỹ trong 7 tháng đầu năm 2023:
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nói là làm
Kỳ vọng về lãi suất vào đầu 2023 khác với hiện tại. Trong 9 tháng cuối 2022, Fed tiến hành chiến dịch thắt chặt tiền tệ mạnh nhất kể từ những năm 1980. Tuy nhiên, các nhà đầu tư vẫn kiên quyết không tin Fed sẽ tiếp tục mạnh tay vào năm nay. Hồi tháng 1, thị trường vẫn dự báo lãi suất cơ bản của Mỹ sẽ đạt đỉnh ở mức 5% vào nửa đầu năm và sau đó Fed sẽ bắt đầu cắt giảm.
Nhưng tính đến lần điều chỉnh gần nhất, lãi suất tham chiếu tại Mỹ vào khoảng 5,25-5,5%, cao nhất kể từ năm 2001. Các quan chức Fed cho rằng lãi suất sẽ kết thúc năm trên 5% và không cắt giảm cho đến 2024. Bằng cách tiếp tục tăng lãi suất dù ngành ngân hàng Mỹ chịu một khủng hoảng nhỏ, Fed cuối cùng đã thuyết phục được các nhà đầu tư rằng, họ nghiêm túc trong việc kiềm chế lạm phát.
Thị trường hiện kỳ vọng lãi suất sẽ kết thúc năm ở mức 5,4%, một chiến thắng lớn với Fed. Trước đây, việc Fed phản ứng bình tĩnh với lạm phát từng tổn hại đến uy tín của họ, theo Economist.
Mặc lãi suất cao, người đi vay vẫn sống khỏe
Trong thời kỳ tiền rẻ, kịch bản lãi suất tăng cao giống như một cơn ác mộng. Giờ đây, lãi suất đã thực sự tăng nhưng lại không tồi tệ như nhiều người tưởng.
Kể từ đầu năm 2022, lãi suất trung bình của các trái phiếu rủi ro nhất nước Mỹ đã đi từ 4,4% lên 8,1%. Nhưng số lượng công ty vỡ nợ lại khá ít.
Tỷ lệ vỡ nợ trong nhóm doanh nghiệp đi vay với lãi suất cao đã tăng trong 12 tháng qua, nhưng chỉ ở mức 3%. Con số này thấp hơn nhiều so với những giai đoạn căng thẳng trước đây. Chẳng hạn, sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009, tỷ lệ vỡ nợ từng vượt 14%, tờ Economist cho biết.
Tỷ lệ thanh toán lãi vay của các doanh nghiệp phát hành trái phiêu “rác” đang ở gần với mức cao nhất trong vòng 20 năm. Lãi suất gia tăng khiến những người đi vay trở nên vất vả hơn, nhưng chưa đến mức gây nguy hiểm.
Không phải vụ sụp đổ ngân hàng nào cũng khủng khiếp như 2008
Sau khi SVB sụp đổ ngày 10/3, các sự kiện diễn ra trong khoản thời gian ngắn sau đó khiến nhiều người lo lắng chuyện cũ sẽ lặp lại.
Signature Bank, First Republic Bank lần lượt tuyên bố phá sản sau đó. Credit Suisse, ngân hàng 167 tuổi của Thụy Sỹ, cũng bị sáp nhập vào đối thủ lâu năm là UBS. Đến cả Deutsche Bank của Đức cũng tưởng chừng như sắp sụp đổ.
Nhưng may mắn là Mỹ và thế giới đã tránh được cuộc khủng hoảng toàn diện. Nhưng kết thúc có hậu này đi kèm với cái giá quá đắt.
Fed tung ra các gói giải cứu nhằm ngăn cản khủng hoảng lan rộng. Điều này cho thấy, ngay cả những ngân hàng tầm trung giờ cũng có thể được coi là “quá lớn để sụp đổ” và sự can thiệp của Chính phủ sẽ khuyến khích các ngân hàng như vậy mạo hiểm quá mức vì họ tin mình sẽ được cứu.
Nhà đầu tư lại đặt cược lớn vào cổ phiếu công nghệ
Trong năm 2022, vốn hóa của 5 công ty công nghệ lớn nhất nước Mỹ bao gồm Alphabet, Amazon, Apple, Microsoft và Tesla lao dốc 38%, còn những cổ phiếu còn lại trong chỉ số S&P 500 thì rớt 15%.
Giờ đây, những gã khổng lồ đã quay trở lại. Cùng với Meta và Nvidia, “bộ bảy lộng lẫy” đã thống trị lợi nhuận của thị trường chứng khoán Mỹ trong nửa đầu năm 2023.
Giá tăng mạnh đến mức vào tháng trước, 7 cổ phiếu này chiếm đến 60% giá trị chỉ số Nasdaq 100, buộc Nasdaq phải giảm bớt tỷ trọng của chúng trong chỉ số.
Cuộc phục hồi ngoạn mục này phản ánh tâm lý lạc quan của các nhà đầu tư về trí tuệ nhân tạo (AI) và niềm tin rằng các công ty lớn nhất sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ AI.
Đường cong lợi suất đảo ngược không gây suy thoái lập tức
Đường cong lợi suất là biểu đồ thể hiện sự chênh lệch trong khoản lợi suất mà các nhà đầu tư nhận được để mua trái phiếu ngắn hạn và dài hạn. Lợi suất trái phiếu có kỳ hạn dài thường cao hơn các trái phiếu kỳ hạn ngắn, do có nhiều rủi ro xa khó lường trước. Vì vậy, đường cong lợi suất thường dốc lên trên.
Nhưng kể từ tháng 10/2022, đường cong lợi suất đã đảo ngược, tức lãi suất trái phiếu ngắn hạn cao hơn dài hạn. Giới đầu tư xem đây là tín hiệu mạnh mẽ nhất về suy thoái sắp tới. Bởi lẽ, đường cong lợi suất đảo ngược (được đo bằng chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm và 3 tháng) chỉ xảy ra 8 lần trước đó trong 50 năm qua ở Mỹ. Theo sau mỗi lần đó là một đợt suy thoái kinh tế.
Vì vậy, hồi tháng 10/2022, khi đường cong lợi suất đảo ngược, S&P 500 rơi xuống mức thấp mới trong năm và giới đầu tư dự báo suy thoái rất gần trong năm 2023. Khác với lịch sử, nền kinh tế Mỹ và thị trường chứng khoán đến nay vẫn tốt. Do đó, sẽ có hai khả năng là suy thoái đến muộn hơn dự kiến hoặc cách dự báo suy thoái bằng đường cong lợi suất đảo ngược đã không còn đúng nữa. Trong một năm đầy bất ngờ, khả năng thứ hai sẽ là điều mọi người chờ đợi.
Giavang.net