Việc FED cắt giảm lãi suất về ngưỡng 0-0,25% đi cùng gói nới lỏng định lượng (QE) 700 tỷ USD được xem là “phát bắn của khẩu súng mạnh nhất trong kho vũ khí” của cơ quan này.
Đêm qua (theo giờ Việt Nam), Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đã tung ra gói hỗ trợ thứ 2 trước những tác động rõ rệt của dịch Covid-19 vào nền kinh tế nước này mà không cần chờ đến cuộc họp chính thức ngày 17-18/3.
Gói hỗ trợ bao gồm, giảm 1% điểm lãi suất, xuống mức 0-0,25%, thấp nhất kể từ năm 2015 và gói nới lỏng định lượng (QE) với việc cam kết mua vào 700 tỷ USD trái phiếu chính phủ (TTCP).
Hành động được các chuyên gia thế giới nhận định là “phát bắn của khẩu súng mạnh nhất trong kho vũ khí” mà FED nắm giữ.
Gói hỗ trợ chưa từng có
Theo TS Cấn Văn Lực, trước bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát tại Mỹ, đầu tháng 3, FED đã cắt giảm lãi suất 0,5%, xuống mức 1-1,25% nhưng biện pháp này chưa đủ mạnh để hỗ trợ nền kinh tế khi dịch bùng phát mạnh.
Trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát mạnh tại Mỹ từ cuối tháng 2, Fed đã cắt giảm lãi suất 0,5%, xuống mức 1-1,25% (ngày 3/3/2020) nhưng dường như biện pháp này chưa đủ mạnh để hỗ trợ nền kinh tế khi dịch bùng phát mạnh, người dân gặp nhiều khó khăn trong khám chữa bệnh và phòng chống dịch (nhất là về chi phi y tế), thị trường tài chính Mỹ có dấu hiệu căng thẳng.
Trong bối cảnh đó, đêm ngày 15/3/2020 (giờ Việt Nam), Fed tung ra gói hỗ trợ nền kinh tế và thị trường tài chính Mỹ, gồm 4 biện pháp chính: (i) tiếp tục cắt giảm lãi suất cơ bản về mức 0-0,25%; (ii) áp dụng chương trình nới lỏng định lượng (QE) lên tới 700 tỷ USD thông qua việc mua trái phiếu Chính phủ Mỹ và chứng khoán được thế chấp bằng nhà ở; (iii) hạ lãi suất cho vay tái chiết khấu 1,25 điểm % xuống còn 0,25% và hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc về 0% (hiệu lực từ 26/3/2020); (iv) khởi động kế hoạch hoán đổi tiền tệ (SWAP) đối với các NHTW Canada, Anh, Nhật Bản, châu Âu và Thụy Sỹ.
Ba lý do chính khiến Fed quyết định tung ra gói hỗ trợ lần này
Động thái tung ra gói hỗ trợ nền kinh tế lần này của Fed (gồm cả việc giảm lãi suất khẩn cấp lần thứ 2 liên tiếp trong vòng 2 tuần) được lý giải là do: (i) Fed đánh giá những tác động tiêu cực từ dịch Covid-19 tới kinh tế – xã hội Mỹ và thế giới lớn hơn rất nhiều so với những đánh giá ban đầu như lần giảm lãi suất khẩn ngày 3/3/2020; trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng lan rộng, chưa được kiểm soát, nhất là tại Châu Âu và Mỹ; (ii) Thị trường tài chính Mỹ và châu Âu có dấu hiệu căng thẳng từ thứ Năm ngày 12/3/2020 khi nhu cầu đầu tư trái phiếu Chính phủ Mỹ tăng đột biến và thị trường chứng khoán giảm mạnh trong tuần từ 9-13/3/2020, trong đó chỉ số Dow Jones và S&P 500 giảm lần lượt là -10,36% và -8,79%; Euro Stoxx 600 giảm -15,45% và FTSE (Anh) giảm -16,97%; và (iii) Fed thể hiện vai trò chủ động trong việc đánh giá tác động thiệt hại của dịch bệnh đối với cộng đồng và nền kinh tế, đồng thời đưa ra động thái mạnh mẽ nhằm hỗ trợ thị trường và nền kinh tế một cách nhanh nhất có thể.
Tác động đối với Việt Nam
Thứ nhất, việc Fed và NHTW các nước liên tiếp hạ lãi suất cơ bản trong thời gian qua sẽ tạo áp lực rất lớn trong việc giảm lãi suất điều hành đối với cơ quan quản lý của Việt Nam. Tuy nhiên, như tại Báo cáo đánh giá việc Fed hạ lãi suất ngày 3/3 (phát hành ngày 4/3), TS. Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cho rằng việc NHNN dùng công cụ hạ lãi suất trong thời gian tới sẽ không hỗ trợ nhiều, do trong bối cảnh chịu cú sốc ngắn hạn như hiện nay, cái mà người dân và doanh nghiệp đang cần chính là dòng tiền, thanh khoản hỗ trợ tức thì, trong khi việc giảm lãi suất có độ trễ. Vì vậy, các cơ quan quản lý của Việt Nam nên khẩn trương thực hiện các nhóm giải pháp tại Chỉ thị 11 ngày 4/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ, tập trung nhóm giải pháp giãn, hoãn các nghĩa vụ trả nợ của người dân, doanh nghiệp (như miễn giảm phí/thuế, giãn-hoãn nợ vay và tiền thuế, không chuyển nhóm nợ, cho vay mới với lãi suất thấp hơn, tăng chi tiêu đầu tư công…).
Áp lực này có thể khiến cơ quan quản lý xem xét giảm nhẹ lãi suất điều hành, nhưng cần lưu ý là tác động sẽ không nhiều (như nêu trên) và dư địa giảm lãi suất của Việt Nam hiện nay khá eo hẹp do áp lực lạm phát vẫn rất lớn. Chỉ số CPI bình quân 2 tháng đầu năm 2020 đã tăng 5,91% so với cùng kỳ năm trước, mức cao nhất trong 7 năm (cách xa mục tiêu 4%) trong khi lạm phát cơ bản tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2019 (cách khá xa mức điều hành thông thường khoảng 2-2,5%). Ngoài ra, việc giảm lãi suất hiện nay cũng sẽ không hỗ trợ nhiều đối với việc cho vay mới khi mà khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu (tín dụng toàn hệ thống ngân hàng trong 2 tháng đầu năm 2020 chỉ tăng 0,1% (cùng kỳ tăng 0,85%, theo NHNN).
Thứ hai, động thái của Fed lúc này tác động không đáng kể đến tỷ giá USD/VND. Động thái của Fed lần này cho thấy nền kinh tế Mỹ bước vào giai đoạn khó khăn cùng với lãi suất USD giảm sẽ làm giảm độ hấp dẫn của đồng USD, khiến đồng USD giảm giá. Do đó, áp lực đối với tỷ giá USD/VND dự báo sẽ giảm hơn so với trước, nhưng yếu tố tâm lý có thể làm tăng áp lực tỷ giá. Tựu chung lại, nhóm tác giả cho rằng động thái này của Fed sẽ có tác động không đáng kể đến tỷ giá USD/VND.
Thứ ba, động thái này của Fed sẽ có tác động hai chiều đối với thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam. Một mặt, như trên đã phân tích, với thanh khoản dồi dào hơn, dòng tiền đầu tư tìm đến những thị trường an toàn hơn, ít chịu tác động tiêu cực bởi dịch Covid-19. Vì vậy, việc Việt Nam kiểm soát tốt dịch bệnh, cùng với các động thái chính sách quyết liệt hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội, cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh sẽ là một lực hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Mặt khác, nhà đầu tư cũng chịu tác động tâm lý khá lớn, có thể khiến thị trường chứng khoán thế giới và Việt Nam sụt giảm. Vì vậy, việc hoàn thành tốt “mục tiêu kép” như các nghị quyết, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ cùng với hành động kịp thời trấn an tâm lý nhà đầu tư và quyết liệt cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh sẽ là động lực tích cực quan trọng cho TTCK năm nay.
Tổng hợp