Việt Nam chấm dứt Độc Quyền Vàng Miếng: kỷ nguyên Mới cho Thị trường vàng

(GVNET) Sau hơn một thập kỷ duy trì cơ chế độc quyền trong sản xuất và phân phối vàng miếng với thương hiệu SJC, Chính phủ Việt Nam đã chính thức công bố chấm dứt cơ chế này, theo định hướng xây dựng thị trường vàng minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả.

Bối cảnh: Vì sao Độc Quyền Vàng Miếng gây tranh cãi?

Từ năm 2012, theo Nghị định 24/2012/NĐ-CP, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) được giao toàn quyền tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, với thương hiệu SJC trở thành thương hiệu độc quyền. Sự tập trung này từng được xem là cần thiết để ổn định thị trường vàng trong bối cảnh giá vàng biến động mạnh giai đoạn 2010–2011.

Tuy nhiên, theo thời gian, chính sách này đã bộc lộ nhiều điểm nghẽn:

• Chênh lệch giá cao: Giá vàng miếng SJC liên tục cao hơn giá vàng thế giới từ 15 đến gần 20 triệu đồng/lượng. Điều này làm méo mó thị trường, tạo rủi ro cho nhà đầu tư và người dân.
• Thiếu cạnh tranh: Do chỉ có một đơn vị sản xuất vàng miếng, thị trường không có cơ chế định giá cạnh tranh, tạo ra sự khan hiếm giả tạo và nguy cơ thao túng giá.
• Không minh bạch: Nhiều chuyên gia cho rằng hoạt động mua – bán vàng miếng không phản ánh đúng cung cầu thị trường và thiếu các công cụ giám sát độc lập.

Quyết định chấm dứt Độc Quyền: Hướng tới một thị trường mở

Tại cuộc họp của Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia ngày 28/3/2024, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái chỉ đạo nghiên cứu sửa đổi Nghị định 24. Theo đó, NHNN không còn giữ độc quyền trong sản xuất vàng miếng. Thay vào đó:

• Cơ chế cấp phép mở rộng: Doanh nghiệp đáp ứng điều kiện kỹ thuật, quản trị và tài chính có thể xin cấp phép sản xuất vàng miếng.
• Đa dạng thương hiệu: Các thương hiệu vàng miếng khác ngoài SJC sẽ được công nhận và lưu hành trên thị trường, giúp tăng tính cạnh tranh.
• Tăng cường quản lý gián tiếp: Nhà nước không can thiệp bằng mệnh lệnh hành chính mà thông qua công cụ chính sách tiền tệ, kiểm soát dòng vốn và quản lý dự trữ vàng quốc gia.

Tác động dự kiến đến thị trường

Việc chấm dứt độc quyền sản xuất vàng miếng có thể tạo ra một số thay đổi lớn:

1. Giảm chênh lệch giá: Khi có nhiều đơn vị cùng sản xuất và cung ứng vàng miếng, giá vàng trong nước sẽ tiệm cận hơn với giá vàng quốc tế.
2. Tăng thanh khoản: Nhà đầu tư cá nhân và tổ chức sẽ có nhiều lựa chọn, thị trường sôi động hơn, tạo điều kiện cho các sản phẩm đầu tư mới như ETF vàng nội địa.
3. Tăng minh bạch: Giá cả và sản lượng được niêm yết công khai sẽ góp phần minh bạch hóa hoạt động giao dịch vàng.
4. Thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh: Các doanh nghiệp sẽ buộc phải nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và giảm chi phí trung gian.

Thách thức cần lưu ý

Dù quyết định mang lại kỳ vọng lớn, quá trình chuyển đổi sang thị trường mở không tránh khỏi rủi ro:

• Kiểm soát chất lượng: Cần có hệ thống kiểm định và giám sát chất lượng vàng miếng rõ ràng, tránh hàng giả, hàng kém chất lượng.
• Tâm lý thị trường: Một bộ phận người dân vẫn chuộng vàng SJC như biểu tượng “an toàn”, cần thời gian để chấp nhận thương hiệu mới.
• Rủi ro đầu cơ: Trong giai đoạn đầu, có thể xuất hiện các đợt đầu cơ, gom hàng khiến thị trường biến động.

Kết luận: Bước chuyển mang tính cải cách lớn

Việc chấm dứt độc quyền vàng miếng không chỉ là một thay đổi kỹ thuật trong chính sách tiền tệ – tài chính mà còn là dấu mốc cải cách mang tính chiến lược. Nó khẳng định cam kết của Chính phủ trong việc xây dựng một nền kinh tế thị trường hiện đại, minh bạch và hội nhập.

Nếu được triển khai hiệu quả, chính sách mới sẽ góp phần:

• Giảm áp lực tỷ giá và lạm phát
• Huy động hiệu quả nguồn lực vàng trong dân cư
• Khuyến khích người dân đầu tư vào các kênh chính thức
• Và cuối cùng, từng bước đưa Việt Nam tiến gần hơn đến các chuẩn mực thị trường quốc tế.

---