(GVNET) Phi đô la hóa là chủ đề thảo luận phổ biến trong những năm gần đây và đã đạt cao trào vào tuần trước trong hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 tại Kazan. Tuy vậy, dưới góc nhìn của một nhà kinh tế, không chỉ đồng đô la phải chịu áp lực trong bối cảnh khối kinh tế này ngày càng mạnh mẽ – mà là toàn bộ trật tự kinh tế do phương Tây thống trị…
Jacques Sapir, nhà kinh tế học nổi tiếng người Pháp và là một trong những chuyên gia hàng đầu của phương Tây về nền kinh tế Nga, cho biết:
Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 được tổ chức tại Kazan từ ngày 22 đến 24/10 đã kết thúc và đưa ra những quyết định quan trọng. Cần lưu ý rằng BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi), cùng với bốn quốc gia mới (Ai Cập, Ethiopia, Iran, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất), hiện chiếm hơn 33% GDP toàn cầu so với 29% của G7.
Trong số những diễn biến khác nhau xuất hiện từ hội nghị thượng đỉnh, Sapir đã nêu bật 3 quyết định nổi bật: “thể chế hóa danh mục ‘các quốc gia đối tác’ trong BRICS, thành lập hệ thống BRICS-Clear để tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi giữa các thành viên và các quốc gia đối tác, và thành lập Công ty (Tái) Bảo hiểm BRICS”. Ông nói:
Hậu quả của những quyết định này sẽ rất đáng kể, không chỉ đối với BRICS và các đối tác của họ mà còn đối với thế giới phương Tây. Phong trào hướng tới ‘phi phương Tây hóa’ toàn cầu đang diễn ra nhanh chóng.
Sapir nhấn mạnh:
Một trong những quyết định mang tính biểu tượng nhất được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Kazan là thể chế hóa danh mục ‘các quốc gia đối tác’ trong BRICS. Điều này tạo ra một ‘khu vực BRICS’ xung quanh các thành viên cốt lõi. Sự hiện diện của Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam trong danh mục ‘đối tác’ này ngụ ý rằng BRICS, vốn đã thống trị ở châu Á do có tư cách thành viên là Trung Quốc và Ấn Độ, có thể trở thành bá chủ trong khu vực này.
Chuyên gia kinh tế giải thích:
Quyết định quan trọng thứ hai của hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 là việc thành lập BRICS Clear, một hệ thống thanh toán và bù trừ cho cả hoạt động thương mại nội khối BRICS và giữa BRICS với các quốc gia ‘đối tác’. “Một trong những mục tiêu chính của BRICS Clear là tạo ra một giải pháp thay thế cho hệ thống SWIFT. Trong hệ thống BRICS Clear, việc sử dụng tiền tệ quốc gia làm công cụ thanh toán các giao dịch quốc tế sẽ được ưu tiên.
Theo hệ thống BRICS Clear, “Việc thanh toán giao dịch sẽ được xử lý thông qua một ‘đồng tiền ổn định’ do New Development Bank quản lý”, ông lưu ý. “Vấn đề thanh toán rất quan trọng vì thương mại sẽ mang tính đa phương (22 quốc gia: 9 thành viên BRICS và 13 quốc gia đối tác)”. Sapir cho biết:
Hệ thống này lấy cảm hứng từ Liên minh Thanh toán Châu Âu (1950-1957). Vào thời điểm đó, các tính toán giao dịch và thanh toán cuối cùng được thực hiện bằng đô la. Trong BRICS Clear, một ‘đồng tiền ổn định’ sẽ đóng vai trò là đơn vị tính toán, với việc thanh toán cuối cùng diễn ra bằng tiền tệ địa phương.
Với mức độ giao dịch được thực hiện bằng BRICS Clear dự kiến sẽ tăng lên, Sapir lưu ý rằng “Giao dịch đòi hỏi các dịch vụ bảo hiểm (cho cả hợp đồng và vận chuyển),” nói thêm rằng “các dịch vụ bảo hiểm này liên quan đến các hoạt động tái bảo hiểm. Với Công ty (Tái) Bảo hiểm BRICS, BRICS đang xây dựng sự độc lập của mình khỏi các công ty bảo hiểm phương Tây.” Nhà kinh tế chỉ ra:
Biện pháp này, quyết định quan trọng thứ ba từ hội nghị thượng đỉnh Kazan, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại nội khối BRICS, cũng như thương mại với các quốc gia ‘đối tác’ và nói chung là với bất kỳ quốc gia nào muốn giao dịch với ‘Khu vực BRICS’.
“Hai biện pháp cuối cùng (BRICS Clear và công ty bảo hiểm) được quyết định tại hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 ở Kazan chắc chắn sẽ có hậu quả đáng kể đối với cơ cấu thương mại toàn cầu và việc sử dụng đồng Đô la và Euro trên phạm vi quốc tế,” Sapir cảnh báo. “Hậu quả đối với cơ cấu thương mại toàn cầu thuộc về hai loại. Loại đầu tiên liên quan đến việc chuyển hướng dòng chảy thương mại do các điều kiện ưu đãi cho thương mại nội khối BRICS và giữa các đối tác BRICS.”
Ông ước tính rằng “Mất mát xuất khẩu đối với các nước ‘không thuộc BRICS’ và phương Tây sẽ lên tới 5-7% khối lượng đối với các nước phương Tây. Mặc dù con số này không đáng kể, nhưng tỷ lệ này có thể thay đổi rất nhiều tùy theo quốc gia và gây ra hậu quả bất ổn cho một số quốc gia”. Vị này nói thêm:
Hậu quả thứ hai, tức thời hơn nằm ở việc mất hoạt động kinh doanh đối với các công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm phương Tây chuyên về bảo hiểm thương mại, điều này chắc chắn sẽ rất đáng kể. Hậu quả về tiền tệ của quá trình phi đô la hóa ồ ạt và tương đối nhanh chóng, mặc dù thuật ngữ ‘phi đô la hóa’ bị hai quốc gia BRICS (Ấn Độ và Brazil) bác bỏ, nhưng họ vẫn chấp thuận và ủng hộ hệ thống BRICS Clear, sẽ rất đáng kể.
Sapir lưu ý:
Thương mại nội khối BRICS và thương mại với các quốc gia đối tác chiếm 35-40% thương mại toàn cầu. Mặc dù một số hoạt động thương mại đã được thực hiện bằng tiền tệ địa phương, nhưng có vẻ như rất khó có khả năng tỷ lệ này vượt quá 20% thương mại nội khối BRICS và thương mại với các quốc gia đối tác.
Điều này có nghĩa là 28-32% thương mại toàn cầu, hiện đang được thực hiện bằng Đô la và Euro, có thể dần dần được chuyển đổi trong khuôn khổ BRICS Clear thành thương mại độc lập với Đô la và Euro. Có khả năng, phần ‘phi đô la hóa’ thông qua BRICS Clear trong 5 năm tới sẽ nằm trong khoảng 70-80%, do đó chiếm từ 19,5% đến 25,5% thương mại toàn cầu. Về mặt cơ học, tỷ trọng của Đô la trong các giao dịch quốc tế sẽ giảm tương ứng.
“Nếu chúng ta ước tính rằng tỷ trọng tiền tệ trong dự trữ của Ngân hàng Trung ương phản ánh sơ bộ việc sử dụng các loại tiền tệ này trong thương mại, thì tỷ trọng của Đô la có thể giảm từ 58% tổng dự trữ đã xác định xuống còn khoảng 35-40%”, Sapir cảnh báo. “Tỷ trọng của Euro sẽ ít bị ảnh hưởng hơn nhiều vì Euro hiện chủ yếu được sử dụng trong thương mại nội khối EU và với các đối tác EU trực tiếp, ngoại trừ Thổ Nhĩ Kỳ, tác động của thương mại với ‘khu vực BRICS’ là thấp”. Ông lưu ý:
Tuy nhiên, tác động sẽ không chỉ giới hạn ở sự suy giảm mạnh của đồng đô la và sự gia tăng của ‘các loại tiền tệ khác’. Thật vậy, số tiền đô la do các Ngân hàng Trung ương nắm giữ được nắm giữ dưới dạng trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ.
Sapir nhấn mạnh rằng “Sự thay đổi từ 58% lên 34-39% trong dự trữ của Ngân hàng Trung ương sẽ ngụ ý việc bán trái phiếu Kho bạc ồ ạt, gây ra sự sụp đổ của thị trường trái phiếu công và những khó khăn đáng kể cho Kho bạc Hoa Kỳ trong việc tái cấp vốn cho nợ của Hoa Kỳ”.
Chuyên gia kết luận:
Do đó, người ta có thể xem xét rằng việc triển khai hệ thống BRICS Clear sẽ có những tác động đáng kể đến sự ổn định của hệ thống tiền tệ toàn cầu và cụ thể hơn là đối với phần ‘phương Tây’ của hệ thống tiền tệ toàn cầu này.
Giavang.net